Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
Jednym z głównych tematów powieści w XIX i XX wieku było wyłanianie się inteligencji spośród przedstawicieli zdeklasowanej szlachty i niższych warstw społecznych. Proces ten, szczególnie ważny dla kształtowania się dwudziestowiecznego społeczeństwa, był uwzględniany również w utworach polskich pisarzy w różnych epokach.

Problematykę tę podjęła również Zofia Nałkowska w „Granicy”, ukazując dzieje Zenona Ziembiewicza i drogę jego kariery w sferze zawodowej i politycznej.

Zenon wywodził się ze zubożałej szlachty. Jego ojciec, po stracie własnego majątku, zmuszony był do podjęcia pracy zarządcy w folwarku, należącym do hrabiostwa Tczewskich. Zenon od najmłodszych lat obserwował nieudolność ojca i wraz z upływem czasu coraz bardziej wstydził się swoich rodziców, dostrzegając ich wady i braki w wykształceniu.

Sam, niezwykle zdolny i ambitny, rozumiał, że podstawowym warunkiem kariery i wybicia się jest zdobycie wykształcenia. Ze względu na złą sytuację finansową rodziców, zaczął udzielać korepetycji, by opłacić stancję i naukę w mieście. Uzyskał również stypendium, które umożliwiło mu studia w Paryżu.

Wracając na wakacje do domu czuł się coraz bardziej obco wobec klasy, z której się wywodził. Sytuacja skomplikowała się w momencie wybuchu wojny – młody Ziembiewicz stracił stypendium i musiał znaleźć środki na ukończenie studiów. Brak wsparcia ze strony rodziców wpłynął na jego decyzję przyjęcia oferty Czechlińskiego.

Zenon zobowiązał się do napisania cyklu artykułów dla lokalnej „Niwy” i otrzymał zaliczkę, która umożliwiła mu zdobycie dyplomu. Jednocześnie czuł się tak, jakby zaprzedał własną duszę, ponieważ artykuły pisane na zamówienie były niezgodne z jego poglądami i przekonaniami.

Młodzieniec, który pragnął ponad wszystko „żyć uczciwie”, miał nadzieję, że będzie mógł postępować zgodnie ze swoimi zasadami po szybkim spłaceniu pożyczki. Po powrocie z zagranicy przyjmuje posadę redaktora w „Niwie”. To kolejne ustępstwo usprawiedliwia potrzebą zdobycia pieniędzy na założenie rodziny z ukochaną kobietą.

Praca nie zaspokaja jego ambicji, a Ziembiewicz staje się marionetką w rękach wpływowych ludzi, których wymagania spełnia, zamieszczając korzystne dla nich artykuły. Po raz kolejny zaprzedaje swoje młodzieńcze ideały, aby osiągnąć korzyści materialne. W ciągu kilku miesięcy dzięki protekcji Czechlińskiego otrzymuje awans na prezydenta miasta.

Początkowo ma nadzieję, że będzie mógł podejmować samodzielne decyzje i kierowany dobrymi intencjami, chce polepszyć byt najbiedniejszych mieszkańców. Udaje mu się stworzyć pijalnię mleka dla dzieci, ośrodek rekreacyjny i park. Zdobywa również fundusze na budowę osiedla dla robotników.

Wkrótce jednak sytuacja zmienia się na jego niekorzyść. Środki na budowę osiedla zostają cofnięte, a miasto musi wypłacić odszkodowanie właścicielowi klubu nocnego. Zenon, przytłoczony problemami osobistymi, zaczyna obwiniać o swoje niepowodzenia inne osoby, a granica jego odporności moralnej przesuwa się coraz bardziej.

Pragnienie bycia akceptowanym przez środowisko, do którego zaczął zaliczać się po zdobyciu wysokiej pozycji zawodowej, sprawia, że mężczyzna przestaje być sobą i zmienia się jego zachowanie – na co dzień małomówny i pochmurny, w obecności innych przywdziewa maskę sztucznej wesołości, ogłady i maniery. Zyskuje szacunek tych, którzy uważają, że zrobił szybką, piękną i błyskotliwą karierę.

Awans społeczny zapewnił mu również bogactwo. Momentem zwrotnym w życiu Zenona – prezydenta miasta staje się dzień, w którym wydano rozkaz strzelania do manifestujących robotników, o który został później oskarżony. Ziembiewicz czuje się po raz pierwszy ofiarą, choć do tej pory zgadzał się na drobne ustępstwa wobec władzy.

Droga kariery bohatera powieści Zofii Nałkowskiej kończy się tragicznie. Zenon Ziembiewicz przegrywa nie tylko w sferze zawodowej, ale także i osobistej. Wyniszczony emocjonalnie, ponosi porażkę w sferze moralnej. W rzeczywistości jego awans społeczny był możliwy wyłącznie za cenę rezygnacji w młodzieńczych ideałów.



Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij






  Dowiedz się więcej
1  Granica - streszczenie szczegółowe
2  Granica - cytaty
3  "Granica" Zofii Nałkowskiej – wybory moralne Zenona Ziembiewicza a uniwersalizm ludzkich zachowań - plan wypracowania