Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
W 1935 roku w Warszawie ukazało się wydanie książkowe powieści Zofii Nałkowskiej pt. „Granica”. Dzieło łączyło w sobie treści ideowe i społeczne z filozoficzną problematyką osobowości. Autorka opisała w nim dzieje życia i kariery Zenona Ziembiewicza, inteligenta pochodzenia ziemiańskiego, który z radykalizującego studenta przeobraża się w dygnitarza – prezydenta miasta, oskarżonego o strzelanie do manifestujących robotników. Stopniowe ustępstwa moralne oraz rezygnacja z własnych zasad doprowadzają mężczyznę do katastrofy nie tylko w życiu publicznym, ale także w prywatnym. Ziembiewicz staje się ofiarą zemsty Justyny Bogutówny, ubogiej dziewczyny, z którą miał romans i którą porzucił w chwili, kiedy dowiedział się, że spodziewa się ona jego dziecka. Nieustanne problemy z kochanką burzą spokój Zenona i niszczą emocjonalnie zarówno jego, jak i jego żonę, Elżbietę.

„Granica” stała się oskarżeniem rzeczywistości społecznej w Polsce sanacyjnej, ukazując przeciwieństwa klasowe, a także osądzała moralnie postępowanie głównego bohatera, który pnąc się po szczeblach kariery zmuszony był do przekraczania granic odpowiedzialności moralnej. Nałkowska poruszyła również ważną problematykę filozoficzną, ukazując konflikt świadomości jednostki i społeczne skutki jej czynów. Starała się udowodnić, iż osobowość człowieka determinują konwencje, stereotypy kultury, role społeczne i układy klasowe. Opisała także kwestie, związane z podstawową egzystencją człowieka, takie jak: miłość, starość, choroba, zło, cierpienie i śmierć oraz poruszyła istotne kwestie społeczne.

Powieść ugruntowała pozycję pisarską Zofii Nałkowskiej i w roku 1936 przyniosła jej Państwową Nagrodę Literacką.

Struktura powieści oraz oryginalność powieści


- Autorka zastosowała zabieg przedstawienia na początku powieści jej zakończenia; kompozycja klamrowa;

- Skorzystanie z układu retrospektywnego;

- Skorzystała ze schematu trójkąta: mąż, żona, kochanka jako pretekstu do analizy i obserwacji społecznej i psychologicznej; bazowała również na typowym schemacie małżeńskiego trójkąta – naiwnej, uwiedzionej dziewczyny, męża – uwodziciela, oszukanej żony, odtrąconej kochanki.

- Informacje o kolejnych wydarzeniach nie zostały przedstawiane czytelnikowi z sposób chronologiczny;

- Zastosowanie zabiegu odwrócenia szyku fabularnego;

- Paralelizm wątków i motywów;

- Skorzystanie z techniki różnych punktów widzenia;

- Indywidualizacja języka;

- Narrator, który nie jest wszechwiedzący i usiłuje być obiektywnym; narracja prowadzona jest z perspektywy bohaterów;

O oryginalności powieści Nałkowskiej świadczy zastosowanie przez nią wyżej wymienionych elementów oraz zaproszenie czytelnika do wspólnej analizy psychologicznej bohaterów i interpretacji ich zachowań. Czytelnik musi przejść od tradycyjnego: co dalej? do bardziej nowatorskiego podejścia: dlaczego?, bowiem motywacja powieści niej jest fabularna, lecz psychologiczna.

Granica jest z pozoru tylko banalnym romansem, bazującym na erotycznym skandalu w wyższych sferach. Oryginalność polega na tym, iż pod tym płaszczykiem kryje się skomplikowane studium ludzkiej psychiki i zachowań, zaś kluczem do odczytania sensu utworu zdaje się być tytuł powieści.

Bibliografia


1.Fryde J., Granica Zofii Nałkowskiej, [w:] Wybór pism krytycznych, Warszawa 1966
2.Kirchner H., O Granicy Zofii Nałkowskiej, [w:] Z problemów literatury polskiej XX wieku, Warszawa 1965
3.Pieńkowska E.: Zofia Nałkowska, życie i twórczość, WSiP, Warszawa 1975
4.Wójcik Wł.: Zofia Nałkowska, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973
5.Wspomnienia o Zofii Nałkowskiej, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1965
6.Wyka K., Spór o Granicę, [w:] Stara szuflada, Kraków 1967
7.Zaworska H., Granic” Zofii Nałkowskiej, Warszawa 1966
8.Żuliński L., Zofia Nałkowska: Granica, Warszawa 1990



Mapa serwisu: